Η ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΑΤΤΙΚΗ (1456 - 1821) ΜΙΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ

Σήμερα θα μιλήσουμε για ιστορία, κάτι ενδιαφέρον που βρήκα

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Αθήνα φημιζόταν ως ο τόπος που παρήγαγε το καλύτερης ποιότητας μέλι σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία. 

Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της προοριζόταν για την Υψηλή Πύλη και τις ανώτερες τάξεις της Κωνσταντινούπολης. 

Το μέλι φαίνεται ότι επηρέασε θετικά όχι μόνο την οικονομία της περιοχής, αλλά και την εν γένει αντιμετώπισή της από τις οθωμανικές αρχές.

Κύρια κέντρα της μελισσοκομικής παραγωγής στην Αττική αποτελούσαν δύο μεγάλα μοναστήρια, η μονή Καισαριανής και η μονή της Πεντέλης.

Κτισμένη στον κατάφυτο με αρωματικούς θάμνους και βότανα Υμηττό, η μονή Καισαριανής διέθετε την καλύτερη δυνατή τροφή για τα μελίσσια της και είχε αναπτύξει τη μελισσοκομία τουλάχιστον από τον 13ο αιώνα, όπως μαρτυρούν πηγές της εποχής. Κατά την Τουρκοκρατία η παραγωγή συνεχίστηκε εντατικά, ακόμα και όταν το 1790 η χρεοκοπημένη μονή πέρασε στη δικαιοδοσία των μητροπολιτών της Αθήνας, οι οποίοι μερίμνησαν πρωτίστως για το προσοδοφόρο μέλι και όχι για τον μοναστικό βίο της. 

Η μονή Πεντέλης, που ιδρύθηκε το 1578 και σύντομα απέκτησε τεράστιες εκτάσεις γης στην Αττική, παρήγαγε επίσης μεγάλες ποσότητες μελιού, υποδεέστερης όμως ποιότητας σε σχέση με εκείνο του Υμηττού. Η μονή κατέβαλε στις οθωμανικές αρχές φόρο σε μέλι, το οποίο προοριζόταν για το τζαμί της βαλιντέ σουλτάνας (βασιλομήτορος). 

Εκτός από τα δύο μεγάλα μοναστήρια, κυψέλες διατηρούσαν στην Αττική και άλλες μονές, που βρίσκονταν ακόμα και έξω από τα όριά της, αλλά και οι χωρικοί της υπαίθρου της.

Δεν είναι τυχαίο ότι από τον 17ο αιώνα πολλοί Ευρωπαίοι περιηγητές έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το διάσημο αττικό μέλι και προσπάθησαν να περιγράψουν την παραγωγική διαδικασία στα κείμενά τους. Αυτά αποτελούν τις σπουδαιότερες μαρτυρίες για τη μελισσοκομία στην περιοχή, καθώς δεν έχουν διασωθεί υλικά κατάλοιπά της, λόγω τους ευτελούς των υλικών που χρησιμοποιούνταν στην παραγωγή.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, φαίνεται ότι το μέλι υπήρξε για την τουρκοκρατούμενη Αττική ένα πλεονέκτημα με ποικίλες προεκτάσεις, που θα μπορούσε να παραλληλιστεί με εκείνο της μαστίχας για το νησί της Χίου. 

Τα προνόμια της αυτοδιοίκησης και η ευνοϊκή αντιμετώπιση που απόλαυσε η Αθήνα σε όλη σχεδόν τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου, ίσως οφείλονται ως ένα βαθμό στο πολύτιμο αυτό αγαθό της.

   

Πηγή

Γιώργος Πάλλης
Λέκτωρ, Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας, Πανεπ. Αθηνών